Kleine rituelen en symbolen spelen een grote rol in de terminale zorg thuis (PTZ). Ze bieden houvast in een periode van grote onzekerheid en emotionele chaos.
Soms zijn ze heel klein, ogenschijnlijk zelfs vrijwel betekenisloos. Toch kunnen zulke minuscule rituelen en symbolen op een persoonlijke manier waarde geven aan het afscheidsproces.
Het creëren van betekenis en verbinding
Uit eigen ervaring weten de verleners van palliatief terminale zorg namens Carethuis dat veel mensen in hun laatste levensfase een sterke behoefte voelen om terug te kijken op hun leven. Kleine rituelen, maar ook aandenkens zoals foto’s helpen hen bij het ophalen en koesteren van herinneringen. Deze aandenkens zijn in hun eigen huis aanwezig.
✓ Levensverhaal in een doos
Een mooie manier om dit vorm te geven, is het ‘levensverhaal in een doos’. De cliënt en zijn of haar naasten kunnen om betekenisvolle voorwerpen verzamelen in een doos. Denk hierbij aan foto’s, brieven, medailles, sieraden, souvenirs en sieraden. Elk voorwerp vertelt een verhaal. Samen in zo’n doos rommelen, leidt vaak tot ontroerende gesprekken en het herbeleven van mooie momenten.
✓ Samen iets doen in de periode van terminale zorg thuis
In de periode van terminale zorg thuis, kan het voor de geliefde die binnenkort zal sterven heel fijn zijn om samen met dierbaren iets te doen. Carethuis vindt het belangrijk om hiervoor alle ruimte te bieden. Denk hierbij aan samen een kopje thee drinken, een liedje zingen, of naar de zonsondergang kijken. Deze momenten zijn kleine rituelen die de overgang markeren en nieuwe, warme herinneringen.
Rituelen bieden houvast en structuur
De periode rondom het sterven voelt voor de stervende en de naasten vaak als een draaikolk van emoties. Rituelen kunnen hierin houvast, structuur en een gevoel van controle bieden.
✓ Kaars aansteken
Denk hierbij bijvoorbeeld aan het aansteken van een kaars, het symbool van hoop, warmte en licht. Het ritueel van een kaars aansteken bij het begin van een gesprek, een bezoek of een gebed brengt rust en geeft een gevoel van veiligheid
✓ Waken aan het sterfbed
Waken aan het sterfbed is traditioneel een belangrijk ritueel in de terminale fas. Het zachtjes masseren van handen of voeten, het voorlezen van een gedicht of het zingen van een lied biedt troost en geeft de stervende een gevoel van nabijheid.
✓ Wensen en gedachten delen
Wij geven de stervende en naasten gelegenheid om wensen en gedachten te delen. Een mooie manier is om deze op briefjes te schrijven. Dit geeft alle betrokkenen een stem in het gezamenlijk afscheid.
De kracht van symbolen
Naast rituelen zijn er ook specifieke symbolen die troost en betekenis kunnen geven, bijvoorbeeld een mooie steen als symbool van kracht en verbinding of afbeeldingen van bloemen, planten of een vlinder. Dit creëert een gevoel van saamhorigheid en biedt een tastbare herinnering.
Helende ervaring
Persoonlijke rituelen en symbolen kunnen van het afscheidsproces een persoonlijke en helende ervaring maken. Het gaat niet om grote gebaren, maar om de oprechte, persoonlijke aandacht en de betekenis van kleine, liefdevolle handelingen.
Over Carethuis
Carethuis is een zorgcoöperatie zonder winstoogmerk, gespecialiseerd in ongecontracteerde terminale zorg thuis in Noord-Nederland: de provincie Groningen – onder meer Groningen, Winschoten, Veendam, Delfzijl, Stadskanaal en Hoogezand – Friesland – onder meer Leeuwarden, Drachten, Heerenveen, Joure en Harlingen en en Drenthe – onder meer Assen, Emmen, Hoogeveen, Meppel, Westerbork en Beilen.